بهبود تولید داروی ضدسرطانی تاکسول در کشت سوسپانسون سلولی فندق (corylus avellana l.) از طریق القای پلی پلوئیدی و ترکیب فاکتورهای القاکننده

داروهای گیاهی نقش مهمی در درمان بسیاری از بیماری‏ها از جمله‏ سرطان دارند . در میان آنها، تاکسول یکی از مهم ترین و موثرترین داروهای ضد سرطانی است که تاکنون شناسایی شده است. کشت سلول و بافت گونه‏های سرخدار (taxus spp.)، و به تازگی فندق (corylus avellana l.)، از امیدبخش‏ترین روش‏ها، برای تولید انبوه و ارزان این ترکیب می‏باشد. به منظور افزایش میزان این داروی ارزشمند در فندق عوامل و فاکتورهای مختلف از جمله تاثیر نوع منبع کربن محیط کشت، پیش‏ماده، الیسیتور و همچنین بررسی القاء پلی‏پلوئیدی در کشت سوسپانسیون سلولی آن مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، در آزمایشی، از 4 نوع ترکیب قندی در ترکیب با فنیل‏آلانین به عنوان پیش‏ماده در سه سطح و وانادیل سولفات به عنوان الیسیتور در سه سطح استفاده شد. اثر این ترکیبات تیماری روی صفات درصد زنده مانی، وزن تر سلول‏ها و میزان تاکسول درون سلولی، در روزهای 6 ، 8 و 10 دوره کشت بررسی شدند. در آزمایش دیگری، جهت القای پلی‏پلوئیدی، اثر غلظت‏های کلشیسین در مدت زمان‏های مختلف بررسی شدند. در نهایت، اثر عوامل فوق بر بیان دو ژن ggpps و pal به روش qrt-pcr مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که درصد زنده‏مانی سلول‏ها با افزایش مقادیر فنیل‏آلانین و وانادیل‏سولفات کاهش می‏یابد و بیش ترین درصد زنده مانی توسط شاهد و کم‏ترین‏ آن با استفاده از µm 3 از فنیل‏آلانین و mm 1/0 از وانادیل سولفات در روز دهم دوره کشت بدست آمد. همچنین بیش ترین مقدار وزن‏ تر، در روز دهم دوره کشت، توسط محیط کشت حاوی 3% گلوکز فاقد فنیل‏آلانین و وانادیل سولفات؛ و کم‏ترین‏ مقدار توسط محیط کشت حاوی 3% گلوکز حاوی µm 3 از فنیل‏آلانین و mm 1/0 از وانادیل سولفات بدست آمد. نتایج نشان داد که بیش ترین میزان تاکسول در روز دهم دوره کشت، توسط محیط کشت حاوی 3% فروکتوز، µm 3 از فنیل‏آلانین و mm 05/0 و 1/0 از وانادیل سولفات بدست آمد. همچنین بررسی اثرات مقادیر مختلف فنیل‏آلانین و وانادیل سولفات بر بیان ژن ‏های مورد نظر نشان داد که بیان ژن pal، تحت تأثیر فنیل‏آلانین (µm 3) و وانادیل سولفات (mm 05/0) به طور معنی‏داری افزایش یافته، در حالی که این مواد تاثیر معنی‏دار روی بیان ژن ggpps نداشتند. همچنین بر اساس نتایج فلوسیتومتری، کالوس تتراپلوئید توسط تیمارهای 2/0% کلشیسین به مدت 5 روز در محیط کشت جامد و نیز 3/0% کلشیسین به مدت 4 روز در محیط کشت مایع بدست آمد. بررسی اثر تتراپلوئیدی در میزان تاکسول نشان داد که تتراپلوئیدی موجب افزایش تاکسول شده است و بیان ژن ggpps را به طور معنی دار افزایش داده است. به طور کلی عوامل مورد بررسی در این پژوهش، باعث افزایش میزان تاکسول در کشت سوسپانسیون سلولی فندق شده است، که دستاورد امید بخشی جهت تولید تاکسول از منبعی غیر از گیاه سرخدار می‏باشد.